Innlent | mbl | 20.6.2025 | 13:59

Ísland leiðir stofnun nýs sérstaks dómstóls

Umtalsverð eyðilegging hefur orðið víðsvegar í Úkraínu í kjölfar innrásar Rússa. AFP/Sergey Bobok

Áform eru um að stofna sérstakan dómstól á vegum Evrópuráðs vegna Úkraínu til að draga Rússa til ábyrgðar á öllum þeim skaða sem þeir hafa valdið í stríðinu. Þetta kom fram á opnum fundi um réttlæti og vernd barna í skugga stríðsátakanna á milli Rússlands og Úkraínu.

Stofnun dómstólsins og skaðabótanefndar sem metur fjárhagslegt tjón er mikilvægt skref í að snúa skráðum tjónum í raunverulegan stuðning fyrir fórnarlömb. Næsta lota samningaviðræðna um skaðabótanefndina fer fram í júlí. Ísland hefur átt sterka rödd í þessu ferli og lagt ríka áherslu á áframhaldandi stuðning við Úkraínu.

Frétt af mbl.is

Beint: Réttlæti og ábyrgð

Dómstóllinn verður stofnaður í Strassborg í næstu viku og er þess vænst að Volodimír Selenskí Úkraínuforseti verði viðstaddur undirritun samkomulagsins þann 27. júní.

Íslensk stjórnvöld hafa eins og áður segir gegnt lykilhlutverki í ferlinu sem hófst með setningu tjónaskrárinnar á leiðtogafundi Evrópuráðsins í Reykjavík í maí 2023. Hugmyndin að skráningarkerfinu kom fram skömmu fyrir fundinn en var hrundið í framkvæmd með öflugum stuðningi Íslands. Markmið tjónaskrárinnar er að skrá eignaskemmdir, manntjón og alvarleg meiðsl í stríðinu ásamt brotum gegn börnum.

Vernd barna í Úkraínu

Í tengslum við fundarhöldin hér á landi boðaði Alþjóðamálastofnun Háskóla Íslands til opins fundar í samstarfi við utanríkisráðuneytið og UNICEF á Íslandi, undir yfirskriftinni Réttlæti og ábyrgð: Vernd barna í Úkraínu. Þar var varpað ljósi á réttlæti í kjölfar stríðsátaka og mikilvægi þess að brot gegn börnum verði rannsökuð og bætt. En 35 þúsund börnum hefur verið stolið frá Úkraínu og milljónir barna eru á flótta vegna stríðsins.

Fundurinn fór fram í Veröld húsi Vigdísar og hófst á ræðu Þorgerðar Katrínar Gunnarsdóttur utanríkisráðherra. Ávörp héldu Róbert Spano, formaður tjónaskrárinnar og fyrrverandi forseti Mannréttindadómstóls Evrópu, og Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir, sérstakur erindreki framkvæmdastjóra Evrópuráðsins gagnvart úkraínskum börnum.

Þau tóku einnig þátt í pallborðsumræðum ásamt Yuliu Kyrpa, stjórnarmanni í tjónaskránni og framkvæmdastjóra lögmannsstofunnar AEQUO, og Birnu Þórarinsdóttur, framkvæmdastjóra UNICEF á Íslandi. Fundarstjóri var Kári Hólmar Ragnarsson, dósent við lagadeild Háskóla Íslands.

Á fundinum var rætt hvernig ríki og alþjóðastofnanir geta brugðist við þegar skrásetning tjóns liggur fyrir. Þá var spurt hvaða bætur séu raunhæfar og sanngjarnar fyrir umfangsmikil og kerfisbundin brot gegn börnum í skugga stríðsins.