Innlent | mbl | 16.6.2025 | 16:38

Munu ekki leyfa minnihlutanum að banna breytingar

Kristrún Frostadóttir forsætisráðherra og Guðrún Hafsteinsdóttir, formaður Sjálfstæðisflokksins, fóru yfir veiðigjöldin í óundirbúnum fyrirspurnartíma á Alþingi í dag. Samsett mynd/mbl.is/Eyþór

„Við munum ekki leyfa minnihlutanum að banna okkur að gera breytingar í þessum málaflokki. Um það snýst þetta mál hér inni. Við skulum hafa það alveg á hreinu.“

Þetta sagði Kristrún Frostadóttir forsætisráðherra í svari sínu við fyrirspurn Guðrúnar Hafsteinsdóttur, formanns Sjálfstæðisflokksins, er hún gerði veiðigjöldin að umræðuefni í óundirbúnum fyrirspurnartíma á Alþingi í dag.

Guðrún sagði það grundvallaratriði í lýðræðisríki að löggjafinn fengi réttar, skýrar og fullnægjandi upplýsingar áður en hann tekur afstöðu til lagafrumvarpa. Í umræðum um veiðigjaldafrumvarpið hafi komið fram sífellt skýrari mynd og Alþingi ekki fengið heildstæðar og réttar upplýsingar.

Frétt af mbl.is

SFS segja ráðherra villa um fyrir þinginu

Staðreyndir málsins grafalvarlegar

Guðrún sagði staðreyndir málsins grafalvarlegar. Ríkisstjórnin hafi lagt fram frumvarp sem eigi að tvöfalda veiðigjald með rökstuðningi sem hafi reynst „ónákvæmur, óskýr og í sumum tilfellum beinlínis rangur“. Nýjustu gögn frá skattinum sýni að ríkið muni innheimta rúmlega 26 milljarða króna í veiðigjöld á þessu ári. „Það er tvöföldun á gjaldinu og rúmlega það.“

Fjárhæðin skipti ekki aðeins máli heldur einnig vinnubrögðin. Í gögnum frá skattinum sem lögð voru fyrir atvinnuveganefnd hafi verið miðað við lægri tölur en birtust síðar opinberlega, án þess að fram kæmi hvaða forsendur hefðu breyst, hvers vegna og hvenær. Samhliða hafi komið fram fullyrðingar í frumvarpinu sjálfu um erlenda sérfræðigreiningu sem hafi aldrei átt sér stað.

„Forsætisráðherra ber pólitíska ábyrgð á öllum störfum ríkisstjórnarinnar. Hún er sú sem á að standa vörð um fagleg vinnubrögð, gegnsæi og virðingu þingsins. Alþingi getur ekki fjallað af ábyrgð um mál, hvað þá tekið upplýsta afstöðu, þegar upplýsingar eru annað hvort rangar, óljósar eða hreinlega ekki lagðar fram.

Því spyr ég hæstvirtan forsætisráðherra: Er þetta sú stjórnsýsla sem hún vill standa fyrir? Hver er hennar afstaða til þessara vinnubragða og hvað hyggst hún gera til að tryggja að slík málafærsla endurtaki sig ekki?“ spurði Guðrún.

Enginn viti „nákvæmlega hversu hátt þetta veiðigjald verður“

Í svari sínu sagði Kristrún ráðuneytið, Fiskistofu og skattinn vera á sömu blaðsíðu varðandi veiðigjöldin og það hafi komið fram við úttekt málsins. Benti hún þá á að Hanna Katrín Friðriksson atvinnuvegaráðherra væri á staðnum til að svara fyrir málið.

Kristrún sagði málið snúast um aðferðafræði og það væri klassískt atriði í pólitík að reyna að láta efni snúast um eitthvað annað en það snýst um.

Þá sagði hún engan í salnum, Fiskistofu, ráðuneytið, skattinn eða útgerðina vita nákvæmlega hvert veiðigjaldið verði á næsta ári, vegna þess að enginn viti hver aflinn í sjónum eða markaðsverðmæti verður.

„Þessir aðilar eru samt allir búnir að samræma sínar forsendur, eins og gengur og gerist, af því að enginn veit um framtíðina. Þá skipta forsendurnar lykilatriði, lykilmáli í þessu samhengi, og mér skilst að þar hafi eitthvert vantað upp á. Það er búið að samræma það til marks um hversu vel hefur verið tekið í allar þær athugasemdir sem hafa komið inn varðandi þetta mál.“

Ríkisstjórnin sé sjálf að afvegaleiða umræðuna

Guðrún mótmælti þá orðum Kristrúnar um afvegaleiðingu minnihlutans og sagði engan vera að afvegaleiða umræðuna „nema bara ríkisstjórnin sjálf“.

Í kjölfar umræðna, bæði í þingsal og á opinberum vettvangi, vakna fleiri og brýnni spurningar, ekki síst vegna orða atvinnuvegaráðherra í nýbirtri grein, þar sem hún sakar hagsmunaöfl um að reyna að þvinga fram aðra niðurstöðu í lagasetningu Alþingis og segir: „Við því verður brugðist af fullum þunga“.

„Það eru stór orð og þau eru ekki sett fram í ræðu heldur í riti. Þessi yfirlýsing vaknar ekki í tómarúmi. Hún kemur frá sama ráðherra og hefur verið sakaður um að afvegaleiða Alþingi með rangfærslum og gagnaleynd í mikilvægu lagafrumvarpi.

Það er því eðlilegt að forsætisráðherra, leiðtogi stjórnarinnar, skýri fyrir þinginu hvaða viðbrögð þetta eru sem boðuð eru af fullum þunga. Hver er boðskapurinn til þeirra sem gagnrýna stjórnvöld? Hvað þýðir það að bregðast við þegar verið er að fjalla um löglega og málefnalega gagnrýni á stjórnvöld og frumvörp? Ætlar ríkisstjórnin að gera meira til að bregðast við af fullum þunga?“ spurði Guðrún.

Ríkisstjórnin muni klára málið „af fullum þunga“

„Ég veit satt best að segja ekki hversu djúpt ég á að fara inn í þetta mál,“ svaraði Kristrún að öðru sinni og hélt áfram: „Ég fékk inn í mitt pósthólf – líklega eins og fleiri þingmenn – fyrir helgi, alvarlegar ásakanir á hendur atvinnuvegaráðherra og ráðuneytisins um að þau séu að leyna gögnum. Þar er verið að svara fyrir sig. Það er alvarlegt þegar stofnanir í samfélaginu eru sakaðar um að leyna gögnum fyrir einhverjum.

Getum við ekki haldið okkur við staðreyndir máls og pólitískan ágreining? Það vita það allir hér inni að minni hlutinn vill banna meiri hlutanum að hækka veiðigjöld. Það er það sem þetta snýst um. Þetta snýst ekki um krónur og aura,“ sagði Kristrún.

Það sem við ríkisstjórnin hyggist gera „af fullum þunga“ sé að klára þetta mál og fylgja eftir meirihlutavilja þjóðar.

„Við munum ekki leyfa minni hlutanum að banna okkur að gera breytingar í þessum málaflokki. Um það snýst þetta mál hér inni. Við skulum hafa það alveg á hreinu.“